Waterzuivering...

De waterzuivering met waterplanten en oeverplanten.

De laatste jaren is de waterzuivering met behulp van planten steeds meer op de voorgrond getreden.. Voor de zuivering van afvalwaters kunnen planten inderdaad nuttige diensten bewijzen.

Voor de waterzuivering worden vooral de zogenaamde 'helofyten' gebruikt. Helofyten zijn plantensoorten die groeien in het water of in een moerassige bodem, maar hun gebladerte boven het wateroppervlak spreiden.. Dat is in tegenstelling tot de submerse of ondergedoken waterplanten zoals waterpest, hoornblad, fonteinkruid en dergelijke.

Bekende helofyten zijn o.a..:

  • riet (Phragmites australis)
  • grote lisdodde (Typha latifolia)
  • kleine lisdodde (Typha angustifolia)
  • kalmoes (Acorus calamus)
  • grote egelskop (Sparganium erectum)
  • gele lis (Iris pseudocorus)
  • mattenbies (Scirpus lacustris)

Het is aan te raden om slechts één soort in het bassin aan te planten. Het is immers goed mogelijk dat een bepaalde plantensoort de andere domineert en wegconcurreert.

Vooral riet is bijzonder geschikt als waterzuiveraar. Hij is volledig winterhard en kan tegen droogte (een rietveld kan in de zomer wel eens droogvallen) en zoutschokken.. Het is dan ook veruit de meest gebruikte plant.. De mattenbies komt stilaan ook meer en meer in de belangstelling.

Hoe kunnen planten water zuiveren?

In feite doen zij dat op verschillende manieren:

  • Doordat helofyten veel stengels vormen, vertragen zij sterk de doorstroming van de afvalwaters en hierdoor zullen de zwaardere deeltjes, die in het sterk stromende water worden meegesleurd, bezinken en een slib laag Vormen.
  • Op de veelvuldig gevormde stengels (vooral mattenbies en riet zijn hiervoor geschikt) komen bacteriën tot ontwikkeling. Deze bacteriën breken het organische materiaal in het te zuiveren afvalwater af tot de samenstellende componenten.
  • Helofyten (vooral dan riet) hebben als eigenschap dat zij zuurstof kunnen vervoeren tot diep in de wortels en deze zelfs afgeven aan de omgeving. Dat betekent dat er nog bacteriën tot ontwikkeling kunnen komen, ook in een diepe, zuurstofloze bodem. De afwisseling tussen zuurstofloze en zuurstofrijke zones in de bodem, maakt dat stikstofgemakkelijk uit het systeem kan ontsnappen.
  • De planten nemen zelf ook voedingsstoffen uit de bodem op.. Vooral de hoofdelementen stikstof, fosfor, kalium, magnesium en kalk worden door de planten opgenomen.
  • Door de verdamping van water door deze planten, zal de hoeveelheid te zuiveren water al sterk verminderen.

Er bestaan in hoofdzaak 3 waterzuiveringssystemen:

  • Het doorvloeisysteem: hierbij stroomt het water traag door een gracht, al of niet met een afgedichte bodem, en beplant met helofyten. Zo'n systeem is gemakkelijk aan te leggen, goedkoop, maar minder efficiënt en het vraagt vrij grote oppervlakten om tot een zekere graad van zuivering te komen.
percolatierietveld
  • Het percolatierietveld: hierbij wordt het afvalwater over het rietveldveld verspoten. Het afvalwater zakt verticaal in het rietveld en wordt door de wortelzone uitgefilterd en gezuiverd. Wij hebben voor dit systeem gekozen voor ons bedrijf.
wortelzonerietveld
  • Het wortelzonerietveld: hierbij doorstroomt het water quasi horizontaal het rietveld. Het water moet dus een lange weg afleggen doorheen de wortelzone. We krijgen dus een sterke uitfiltering en afbraak van de vervuilende componenten.

Soms wordt nog een nazuiveringsveld na het eigenlijke zuiveringsveld gelegd. Hierin krijgt het water nog extra tijd om verder te filteren en te zuiveren. Vaak worden daarin plantensoorten gebruikt die minder dominant zijn en meestal zelfs zeer fraai of uitbundig bloeien. Ook de reeds genoemde ondergedoken planten kunnen hierin een grote rol spelen, op voorwaarde dat het water al behoorlijk helder is.

Klik hier of op de afbeeldingen voor een diavoorstelling gecreëerd door de Vlaamse Landmaatschappij over deze soorten rietvelden

Bekende en tegelijk zeer fraaie plantensoorten zijn o.a.:

  • zwanenbloem (Butomus umbellatus)
  • moeras-vergeet-mij-nietje (Myosotis palustris)
  • grote wederik (Lysimachia vulgaris)
  • kattenstaart (Lythrum salicaria)
  • moerasspirea (Filipenduia ulmaria)
  • echte valeriaan (Valeriana oficinalis)
  • grote boterbloem (Ranunculus lingua)

Het onderhoud van een planten filter is eigenlijk eenvoudig. Wil je een rietveld fatsoeneren, dan volstaat het om in de late winter de stengels boven water af te knippen (nooit onder water, dat leidt tot de sterfte van de planten). Het is echter gewoon beter om zo weinig mogelijk planten te knippen of te snoeien. De afgevallen bladeren hebben een isolerende functie en beletten deels dat het rietveld een sterke terugval in zijn werking kent tijdens de wintermaanden. En bovendien hebben wij net behoefte aan zo veel mogelijk stengels. De omgevallen stengels en afgevallen bladeren worden trouwens door het systeem zelf afgebroken. Ziekten en plagen kennen de genoemde planten weinig. Het zijn meestal bijzonder sterke en levenskrachtige plantensoorten.

Een waterzuivering met behulp van planten is een milieuvriendelijke manier van zuiveren en bovendien is een rietveld, met eventueel een nazuiveringsveld, zeer mooi inpasbaar in een tuin of in het landschap. Het systeem veroorzaakt trouwens weinig of geen geurhinder.